Żarówki do pojazdów użytkowych są konstruowane nieco inaczej niż do aut osobowych. W ciężarówkach poza kryterium trwałości i precyzji wykonania bardzo ważna jest wysoka odporność na wstrząsy.

Oferta żarówek halogenowych 24 V jest bogata, poza standardowymi rozwiązaniami producenci oferują także produkty zapewniające użytkownikom dodatkowe korzyści.
Przełomowym rozwiązaniem w żarówkach halogenowych 24 V było opracowanie i opatentowanie przez firmę OSRAM żarnika jednozwojowego. Dzięki temu zwiększyła się odporność na wstrząsy, ilość emitowanego światła oraz trwałość, a wszystkie te trzy cechy można było uzyskać jednocześnie w ramach jednego produktu. Żarówki OSRAM Truckstar Pro są znacznie bardziej odporne na wstrząsy i wibracje, a ich trwałość jest 2,5 razy dłuższa niż produktów standardowych. Dzięki technologii jednoskrętki unika się tak zwanych „gorących punktów” i osiąga równomierną dystrybucję temperatury na skrętce. W efekcie żarówki mają o 100% dłuższą trwałość. Jednocześnie bardziej stabilna pojedyncza skrętka minimalizuje wrażliwość na drgania. Dzięki temu żarówki są bardziej wytrzymałe i oferują znaczące oszczędności finansowe w porównaniu z konwencjonalnymi żarówkami 24V – dłuższe przerwy pomiędzy wymianami i mniej przestojów serwisowych. Na opakowaniu takich żarówek umieszcza się napis single-coil. OSRAM jest wyłącznym producentem żarówek w technologii jednozwojowej. Poza innowacyjnymi żarówkami Truckstar Pro OSRAM produkuje także tradycyjne żarówki w technologii dwuzwojowej będące oryginalnymi częściami zamiennymi (OSRAM ORIGINAL). Technologie jednoskrętki oferują także inne firmy, jak Hella (linie Double Power i Heavy Duty) czy Magneti Marelli. Hella oferuje również linię standard z dwuzwojowym żarnikiem. Philips stosuje dwuzwojowy żarnik, a polepszenie parametrów żarówki uzyskano przez zastosowanie wzmocnionego mocowania żarnika i specjalnej mieszanki gazów wypełniających bańkę żarówki. Mieszanka ta, zastosowana w linii produktowej MasterLife, zmniejsza stopień parowania wolframu w żarniku, co 4-krotnie przedłuża trwałość żarówki w stosunku do średniego produktu H4 lub H7. Żarówki Philips MasterDuty mają 2-krotnie dłuższą żywotność. Philips stosuje też szkło kwarcowe, które jest odporne na zmiany temperatury oraz blokuje promieniowanie UV.
Dla zwolenników tuningu optycznego Philips oferuje żarówki linii MasterDuty BlueVision świecące niebieskim światłem zbliżonym do ksenonowego.

Bosch, w podstawowej linii żarówek Trucklight, stosuje dodatkowe wzmocnienia w osadzeniu żarnika, co ma zwiększyć odporność na drgania i wibracje. Bardziej odporne na drgania są żarówki z linii Bosch Trucklight Maxlife, w których zastosowano wyższe ciśnienie gazu w bańce i ulepszony materiał do produkcji żarnika. Firma podaje, że żarówki tej linii cechują się mniejszym zużyciem prądu.
Z konstrukcyjnego punktu widzenia ważne jest, by żarnik znajdował się zawsze w jednym położeniu w stosunku do odbłyśnika reflektora, ponieważ relacja ta wpływa na wartość i kształt strumienia świetlnego. Precyzja osadzenia żarnika zależy także od dokładności montażu na linii produkcyjnej i z tego punktu widzenia, warto jednak kupować produkty uznanych producentów.
Kierowcy chcą stosować żarówki, które są nie tylko trwałe lecz również wydajne, o znacznym natężeniu oświetlenia. Stąd w niektórych nowych modelach, np. DAF XF, MAN TGX, Mercedes-Benz Actros czy Volvo FH stosuje się w światłach mijania lampy ksenonowe.
Warto podkreślić, że minimalnym kryterium dopuszczającym stosowanie żarówki jest jej homologacja. Trzeba również pamiętać, że o właściwościach świetlnych decyduje nie tylko sama żarówka, ale jej współpraca z reflektorem. Dlatego stosowanie żarówek niezgodnych z zaleceniami producenta pojazdu, np. złej jakości zamienniki lub żarówki bez homologacji, nie tylko wpłynie na jakość oświetlenia, ale również na trwałość samego reflektora. Najwyższą jakość oświetlenia gwarantują zawsze produkty, które są stosowane na pierwszy montaż. Są one, zgodnie z GVO określane jako „oryginalne części zamienne” – np. firma OSRAM na wszystkich swoich produktach stosuje stempel „original spare part”.
Kryterium odporności na wstrząsy podlegają nie tylko halogenowe żarówki stosowane w reflektorach lecz także żarówki pomocnicze. Np. popularna żarówka pomocnicza P21W jest oferowana w kilku liniach produktowych, np. Philips MasterLife lub Master Duty, uwzględniających różną trwałość i odporność na drgania. Innym przykładem wyjątkowo trwałych i odpornych na wstrząsy żarówek mogą być produkty z rodziny OSRAM TRUCKSTAR PRO, które są oferowane także w typach W5W i P21/5W.

Andrzej Wasilewski

Trzy pytania do Andrzeja Przybylskiego z firmy OSRAM

Czy jednozwojowy żarnik ma rzeczywiście tak wielkie znaczenie dla jakości żarówki?
Tak, jest to bardzo istotne, gdyż właśnie dzięki temu można uzyskać w jednym produkcie trzy korzyści – większą ilość emitowanego światła, wydłużoną trwałość i lepszą odporność na drgania W technologii dwuskrętki nie jest to możliwe do osiągnięcia. W żarówkach halogenowych OSRAM Truckstar Pro uzyskuje się o 100% więcej światła, 2,5 razy dłuższą trwałość oraz zdecydowanie zwiększoną odporność na wstrząsy w stosunku do żarówki standardowej. Umożliwiła to właśnie opatentowana przez OSRAM technologia wykonania żarnika w postaci tzw. jednoskrętki (single-coil). Wystarczy więc jedna linia żarówek, np. Truckstar, która zapewnia użytkownikom wysoki poziom tych trzech parametrów – ilości światła, trwałości i odporności na wstrząsy. Żarówki Truckstar, chociaż stale unowocześniane, są na rynku od wielu lat. Producenci, którzy nie mają dostępu do technologii jednoskrętki, muszą tworzyć odrębne linie produktowe z przewagą jednej z tych trzech cech – większej ilości światła, większej trwałości lub odporności na wstrząsy.
Na polskich drogach, odporność na wstrząsy jest istotnym parametrem. Istnieją normy określające wymagania stawiane żarówkom. W firmie OSRAM poddano analizie różnice pomiędzy standardowym testem wibracji WBR według IEC 60810, a tym, czego wymagają surowi producenci samochodów ciężarowych. Okazuje się, że w rzeczywistości żarówki w samochodach ciężarowych są o wiele bardziej narażone na wstrząsy niż wskazują na to normy. I na tę sytuację odpowiada Truckstar Pro. Bardziej stabilna pojedyncza skrętka minimalizuje wrażliwość na drgania. Firma OSRAM dostarcza żarówki spełniające nie tylko normy, ale także wyższe wymagania producentów. OSRAM stosuje bogaty zakres badań w szerokim zakresie częstotliwości i w długich czasach pomiarowych.

Jak wybrać dobrą żarówkę?
Podczas zakupu żarówki warto kierować się tym, czy dany produkt jest stosowany na pierwszy montaż fabryczny. Na opakowaniach takich żarówek umieszczana jest stosowna informacja. Na przykład wszystkie produkty Osram oznaczone są stemplem „original spare part”.
Z obserwacji rynku wynika, że kierowcy ciężarówek znacznie częściej niż w autach osobowych stosują żarówki o zwiększonej mocy (np. 80 W lub 100 W). Wielu producentów oferuje takie żarówki do zastosowań specjalnych, np. do celów off-roadowych czy rolniczych. Ale trzeba podkreślić, że są to żarówki niehomologowane i nie wolno ich stosować na drogach publicznych. To sugeruje, że kierowcy szukają żarówek wytwarzających więcej światła. Po założeniu takiej żarówki kierowca widzi więcej w pobliżu pojazdu, ale jest to pozorny, psychologiczny efekt. Źrenice zwężają się z powodu dużej jasności tuż przed pojazdem i nawet jeśli w odległych punktach istnieje takie samo natężenie oświetlenia, to oko przez zwężoną źrenicę widzi gorzej. Ponadto oślepianie kierowców jadących z przeciwka może powodować niebezpieczne sytuacje na drodze. Trzeba też wiedzieć, że żarówki o zwiększonej mocy wytwarzają nadmierne ilości ciepła niszcząc odbłyśnik i klosz reflektora. Koszt wymiany reflektora na nowy jest wysoki, a założenie właściwej żarówki w zniszczonym reflektorze już nigdy nie pozwoli uzyskać pożądanego efektu oświetleniowego.

Kierowcy ciężarówek montują dodatkowe światła do jazdy dziennej. Które Pan poleca?
Oprawa świateł do jazdy dziennej powinna być odporna na oddziaływanie wody i na drgania. Jeśli oprawa spełnia te kryteria, mniej ważne jest, czy źródłem światła są LEDy czy tradycyjne żarówki. Diody są trwalsze od żarówek i pobierają mniej prądu. Są jednak na rynku diodowe światła do jazdy dziennej, których ilość wytwarzanego światła jest zbyt mała, gdyż mają homologację wyłącznie jako światła pozycyjne (A) lub nie posiadają jej w ogóle. Światła dzienne muszą posiadać homologację E z numerem kraju dla typu świateł dziennych (RL). Tak więc lepiej wybrać produkt dobrej jakości z żarówką tradycyjną niż kiepskiej jakości lampę z diodami. Jednak dobrej jakości światła diodowe o temperaturze barwowej ok. 6000 K emitują światło lepiej widoczne w dzień niż np. żarówka P21W, która też jest stosowana w niektórych lampach dziennych. W ofercie OSRAM mamy diodową lampę, która w jednej oprawie zawiera światła do jazdy dziennej i przeciwmgłowe. Uniwersalność tego produktu umożliwia stosowanie go zarówno w instalacjach 12 V jak i 24 V.

Mariusz Candrowicz, Quality Engineer Lumileds Poland S.A.

Samochód ciężarowy przemieszczając się po nierównościach terenu staje się źródłem bardzo silnych drgań mechanicznych, które zostają przenoszone na wszystkie jego podzespoły, w tym również na żarówki. Te drgania, które pobudzają do wibracji wszystkie elementy żarówki (skrętka, trzonek, bańka), mają bardzo niekorzystny wpływ na ich trwałość, a zwłaszcza na skrętkę powodując jej odkształcenia. Mechanizm wytwarzania niekorzystnych dla żarówek wibracji ma najczęściej swoje źródło w rezonansie drgań w zakresie częstotliwości od 80 do 1000 Hz. W celu uniknięcia przedwczesnego zniszczenia żarówek zastosowano żarnik dwuskrętny 24V, który gwarantuje precyzyjną emisję dużej ilości światła (doskonała geometria dwuskrętnego żarnika w gotowej żarówce) i zapewnia podczas testu wibracji mniejszą strzałkę ugięcia dwuskrętki w stosunku do ugięcia jednoskrętki, zapobiegając w ten sposób przedwczesnemu „zerwaniu” skrętki. Zastosowanie dwuskrętki zapewnia zwiększoną wytrzymałość dynamiczną żarówki, co ma miejsce w grupie żarówek Philips Master Duty i Master Live 24V. Zwiększenie trwałości dynamicznej osiągnięto poprzez zastosowanie dwuskrętki i wzmocnionej podstawy z doprowadnikami prądu oraz poprzez zmiany w bańce i trzonku żarówki. Żarówki Philips gwarantują jakość rynku pierwszego wyposażenia OEM. Wszystkie żarówki poddawane są w laboratoriach Philips tzw. próbom „przemiatania częstotliwościami” na wstrząsy, które symulują rzeczywiste warunki pracy. Podjęte wcześniej próby z jednoskrętkami 24V nie zawsze spełniały w/w wymagania jakościowe podczas testu na przemiatanie z uwagi na większe odkształcenia, na jakie jest narażona jednoskrętka niż dwuskrętka 24V.